CHHIATNI THATNIA THALAITE MAWHPHURHNA by Jennifer Lalrinpari

CHHIATNI  THATNIA  THALAITE  MAWHPHURHNA
(By Jennifer Lalrinpari , Silver Medalist, Br.YMA Sports 2011 Article writing Competition category II)

Mizote hi kan pi leh pute hunlai atang tawha hnam nunze mawi tak nei kan ni a, chu nunze mawi tak chu a thih hlauin kan la chhawm nung hram hram reng a ni. Hnam dang ina an neih ve loh ‘tlawmngaihna’ hi tunhun thleng pawh hian kan la chhawm nung chho zel a. Mizote hi a huhova thil tih khawm ching tak kan ni a, chhiatni thatni kan neih chang pawha, mahni hna pawimawh zawng zawng kalsana inpuitlang thin kan ni a, he kan nunze mawi tak intanpuitawn nun hi hnamdangte pawhin mawi an tih leh an sawi nin theih loh a ni fo reng a ni. He khawvela kan awm chhung hian, kan nunah thil pawimawh tak tak pathum kan paltlang thin a awm a, chungte chu pianni, inneihni leh thihni te hi an ni a. Heng hun hlimawm leh hun harsa kan kan tawh changte hian, mahni maia han paltlang chu a harsa thin a, midangte tawiawmna leh tanpuina kan mamawh em em thin a ni. Hetiang hunah tak mai hian kan hnam nunze mawi tak tlawmngaihna chu a rawn par chhuak leh ta thin a ni. He nunze mawi tak mai chawinungtu berte chu thalaite hi an ni a. Thalai tam takte chuan phut let nei miahlova, midangte an tanpuina lamah an nun hlu takte pawh an lo chan fo tawh thin a ni. A va ropuiin, a va han hlu tak em.Chhiatni thatni kan hna tih hian, a kawh tum bera chu lungngaihni leh hlimni a ni mai a, lungngaihna kan tih hian, kan chhungte kan hmangaih tak kan chan hunte, tin khuanuin a ruat chhiatna chi hrang hrang lirnghing, thlipui, leimin te hi an ni deuh ber a. Heng hunahte hian lungngaihna namen lovin min tlakbuak thin a, in leh lo tha tak takte pawh kan lo chan fo tawh thin a ni. Tin, thalniin a kawh ber chu kan hlimni hi a ni a, hlimna tam tak kan paltlang ve thin a, inneihni te, hna thate kan hmuha, thenrual thate nena chawhlui kan kilho changte, pianni ngaihpawimawha midangte ko khawma kan lawm chang nite hi an ni tlangpui a, heng hunah hian midangte tanpuina tello chuan engmah a puitling tak tak thieh lova, midangte tanpui turin thalai tlawmngai tak takte chu an hna tul kalsanin an lo thawkchhuak ta thin a ni.
Chhiatni thatni kan tawh chang hian a kul ataia tlawmngaih chhuaha midangte tana thawkchhuak thinte chu thalaite hi an ni. Thalaite tello chuan chhiatni thatni hi a kim thei lova, a nih tr angin a ni thei lo ti ila kan sawisual tampui awm love. Thalaite hian mawhphurhna tam tak an nei a, nula leh tlangvalte mawhphurhna ah hian in anglo tam tak a awm thei a, nulaten an tih tur bikte leh tlangvalin an tih tur bikte pawh a awm hrang nual a ni. Chhiatni thatni thalaite mawhphurhnate chu engte nge ni ta? A mal malin lo zirchiang dawn ila. An mawhphurhna tam tak zinga a pawimawh zual bikte kan thlur bing dawn a ni.
1. Thihni :Chhungkhat lainate, thinte leh midangte hmelhriat leh a tuate pawh an han thih meuh chuan an uihawm a, mi a run a, a mi deh a na duh hle mai. Thihna hian mi a run ngawih ngawih a, a tuartu tan phei chuan a nain, dar lehlam sahthlak hlawk ai pawhin a na zawk a ni an lo ti mathlawn lova. Dik pawh a dik reng a ni, kan hmangaihten min han kalsan chiah hian min hnemtu te jkan ngai thin a, heng hunah hian thalaite an pawimawh em em a ni. Mi an han thih chiah hian thalaite chu kalkhawm vatin, mitthi in chu an senghawi a, an tihtur renga ngaiin hantul ang zawng zawng an thawk char char a, mitthi chhungte hnem tura kalkhawmte thutna tur thuthlengseite an lakhawm a, in chu atam thei ang ber an len theih nan felfai takin an remfel vek thin a ni.
(a) Mitthi lumen : He hi mitthi an awma thalaite mawhphurhna pawimawh ber pakhat a ni a. Hmanlai chuan mitthi lumen zan hian nula leh tlangval te lovin, nu leh pa hovin ruang chu an tlaivarpui thin a. Tunlai mite chuan mitthi lumen hi thalaite mawhphurhnaah kan ngai ta a. Zan tir atangin thalaite an kal tan a, Kristian hla leh khawhar hlate sain an zai tlaivar zak thin a ni. Zaia mitthi chhungte awi kha an mawhphurhna pawimawh tak pakhat a ni a, Mitthi lumen zan hian thingpui leh eiturte sem thin a ni a. Eitur siam leh sem hna pawh thalaite han vek a ni a. Tlawmngai pawla hruaitute chuan thalaite chu hovin, tlaivarte ei tur chu an siam a, zanlai pelh hunah tlawmngai tlaivarte chu an sem thin a ni. Mitthi lumen zan hian thalaite mawhphurhna hi a tam em em a, tihtur awm thei ang zawng zawng chu an kutah a tla vek a. A tul ang angah an phe kual reng a, zualko a ngaih pawn hmun hla takah pawh an kal zel thin a ni. Kuang siam thlengin an ti vek a ni.
(b) Thlan laih leh Mitthi vui ni : Mizote hi inphum thin kan ni a. Mi a lo thih reng reng chuan thlan laiin kan inphum thin a. Tukthuan eikhawmah tlangvalte chu thlanmual lam panin thlan lai turin an kalkhawm a, a hmunte an tihfel hnuah, valupa kaihhruainain thlan chu an lai thin a ni. A thuk thei ang berin thlan chu an lai a, thawkchhuak an tam deuh ni pehi chuan lei vawikhat chauh chek hmante pawh an awm nual thin a ni. Tin, tlangvalten thlan an laih lai hian, nulate pawh an awl bik chuan lova, thlan laite chhawl hal tudai turin thingpui leh tuite semin an lo hmanhlel ve bawk thin a ni. Chutiang chuan thalaite chu khawhar chhungte tan lungrual takin an thawkchhuak thin a ni.
Tin, Mitthi vui ni hian thlanmual lam chauh nilovin, mitthi in lamah pawh thalaite chu an pawimawh leh em em a, khawhar lenpuite tana thingpui lum leh sem chu thalaite hna a ni a. Mitthi chhungte tan in tinah buhfai an khawn thin bawk.
Thalaite tan bik, mi a thih atanga a zan thumna thleng hi ruahman thin a ni a. Hemi chhung hian khawhar chhungte hnem turin an thawkchhuak thin a, rilru leh tih tak zeta zaiin an hun an hmang thin a ni.
(c) Khawhar chhungte riahpui : He hna hi tlangvalte mawhphurhna bik a ni a, Ruang thlak zan atangin an mutbute pu lutin khawhar in lamah riah run an rem hin a. Zingahte hma takah thoin khawhar chhungte in tur thingpuite lo lumin, tuite an lo chawisak diam thin a ni. A tlangpuiin zan thum atanga kar khat thleng hi an riahpui dan a ni a. Khawhar chhungte pawn zan riak tlangvelte hi an thlamuanpui em em a, thenkhatte phei chu ni tam takte pawh an riak thin a ni.
2. Thatni : Kan mizo danah chuan thatni kan han tih hian mo neih, mo lawm hi a kawk bera. A dang tam tak chu awm bawk mahse. Heng hunah pawh hian akul ataia hna zawng zawng leh atul ang ang thawk thinte chu thalaite bawk an ni. Hmanlai atanga tun thlengin mi lawm nikhua hian a pui thei ang bera lawm kan duh thin a. Ruaipuite siamin thenrual thate min lawmpui turin kan ko khawm thin a ni. Fatu turin a bik takin thalaite chu ruat an ni thin a. Eitur siam leh mi thutna tur han buatsaite pawh thalaite hna vek a ni. Thalaite tello chuan chhiatni ang bawkin thatni pawh hi akim thei meuhlo a ni. Mo lawmtu te tana thingpui lum leh sem pawh an hna a ni a. Mawhphurhna tam tak chu thalaite koah a tla thin a ni. Hna tam tak leh tih tur tam tak awm thin mahse engmah sawisel lovin, hlim tak zawkin leh tlawmngai takin an hna atana ruat chu an hlenchhuak thin a ni. Mo hruai leh mo chhawm bungrua thiar thlengin thalaite hna a ni a. Mo lawmna hun bik siamah pawh thalaite thalaite hna a ni a. Mo lawmna hun bik siamah pawh thalaite bawkin hun hman dan turte an ruahmana an kengkawh vek thin bawk a ni.
Khawtlangah : Khawtlang huapa thil tih khawm hi Mizote hian kan ngah em em a, entirnan YMA Day ruai theh te, Krismas ruaitheh te leh adangte pawh. Heng hunah hian khawtlang kutke bera tangte chu thalaite bawk an ni leh a, khawtlang hruaituten ruahmanna fel fai tak an siam a, a lawm dan zawng zawng turte an duang a, chuan a hnathawh tak tak chu thalaite mawhphurhna tho a ni. Fatu tura ruatte chu hma takah thawk chhuakin, ran lo buaipui atanga eitur siamte leh tih tur awm ang ang chu an tih vek tur a ni a. Tlin takin an hna chu an hlen a. Tin, YMA infiamna chi hrang hrang ah pawh hlawhtlinna chu thalaite ah bawk a innghat a ni.
Tin, YMA Day ruaitheh bakah hian khawtlang huapa ruaipui siam chu Kristmas hun hi a ni leh mai a. He hunpuiah pawh hian thalaite chuan mawhphurhna lian tak an nei leh a. Fatu hna leh tih tur awm ang ang ti tute chu thalaite bawk an ni leh a ni.
A chunga kan tarlan bakah khian chhiatni thatni a thalaite mawhphurhna hi a tam em em a. Pass lawm nikhua te, pianni lawmte leh hnatha hmuha ruai nena lawm nikhuate hian thalaite chu engkim titute an ni a, an ni tello chuan khawtlang leh nimal chhiatni thatni te hi a nih tur angin a ni thei thin lo a ni. Chuvang chuan thalaite hi khawtlang nunah hian an pawimawh em em a, engkim khawtlang huapa tih zawng zawngte pawh hi thalaite mawhphurhna vek a ni. A tawp ber atan chuan thalaite tello chuan khawtlang nun a kal thei lo a tih theih a. Kan Mizo nunze mawi chhawm nungtu leh khaidingtu ber te chu thalaite hi an ni.

No comments:

Powered by Blogger.